Ogrzewanie gazem kontra ogrzewanie olejowe i węglowe

Sposób ogrzewania budynku to jeden z najważniejszych czynników mających wpływ na koszty jego utrzymania. Wiąże się bardzo ściśle z komfortem eksploatacji budynku i zakresem obowiązków spoczywających na użytkowniku. Pod naszą szerokością geograficzną system centralnego ogrzewania jest wykorzystywany z różną intensywnością przez ponad połowę roku. Sezon grzewczy może rozpocząć się już pod koniec września i trwać aż do kwietnia. Kocioł jest też najczęściej używany do przygotowywania ciepłej wody użytkowej, co oznacza nie tylko ciągłe wydatki na zużywane paliwo, ale też nieustanną obsługę kotła. Najpopularniejszymi rodzajami opału jest stosowanie gazu grzewczego LPG, korzystanie z węgla lub drewna albo spalanie oleju opałowego. Zobaczmy, jak wygląda porównanie wszystkich tych materiałów i przekonajmy się, czy używanie gazu jest bardziej, czy mniej korzystne.

Rodzaj zamontowanej w budynku instalacji grzewczej ma ogromne znaczenie dla ponoszonych wydatków i wygody użytkowników, przyczynia się również do jakości powietrza w najbliższej okolicy. W większości przypadków właściciele domów jednorodzinnych i obiektów użytkowych decydują się na dostarczanie ciepła za pośrednictwem instalacji centralnego ogrzewania, która rozprowadza energię cieplną systemem tradycyjnych grzejników lub za pośrednictwem ogrzewania powierzchniowego, zarówno ściennego, jak i popularnej „podłogówki”. Zdecydowanie rzadziej korzysta się z układów bezpośrednio wykorzystujących energię elektryczną ze względu na jej wysoką cenę, do rzadkości należy także używanie ogrzewania powietrznego czy stosowanie podczerwieni. Przekazywanie energii za pomocą ciepłej wody ma tę zaletę, że pozwala na stosowanie kotłów zasilanych różnymi rodzajami paliw. 

Wady i zalety ogrzewania węglem kamiennym

Najpopularniejszym tradycyjnym materiałem opałowym jest węgiel kamienny. Charakteryzuje się wysoką kalorycznością, sięgającą przy najlepszych gatunkach nawet 30 MJ/kg, a także dużą dostępnością i umiarkowaną ceną. Węgiel można dość łatwo spalać zarówno w starych kotłach zasypowych, jak i nowoczesnych urządzeniach z podajnikami automatycznymi wykorzystującymi ekogroszek, czyli specjalnie skalibrowane bryłki o ujednoliconej wielkości od 5 do 25 mm. Nowsze kotły węglowe poprawiają nieco sytuację, jeśli chodzi o wygodę korzystania z węgla. Kocioł nie musi być napełniany co kilka-kilkanaście godzin, ponieważ korzysta z zasobnika, który w zależności od pojemności należy uzupełniać raz na kilka, a nawet kilkanaście dni. Wymaga to jednak jednorazowego wsypania większej ilości opału i nie jest komfortowe.

Dużą niedogodnością przy ogrzewaniu węglem jest konieczność magazynowania większych ilości opału, co wymaga odpowiednio przystosowanego pomieszczenia. Problemem jest brudzący pył powstający przy napełnianiu pojemnika kotła. Spalanie węgla oznacza konieczność opróżniania kotła z powstającego popiołu, usuwanie tzw. spieków, czyli tworzącego się niekiedy przy używaniu węgla niższej jakości żużla. Praca podajnika ślimakowego, który podaje węgiel, wiąże się też często z dość uciążliwym hałasem.

Jednym z najpoważniejszych problemów związanych z ogrzewaniem węglem jest jednak emisja zanieczyszczeń. Spalanie węgla łączy się z powstawaniem tzw. pyłów zawieszonych, będących jednymi z głównych składników smogu i powodujących choroby płuc oraz układu krążenia, drażniących drogi oddechowe i błony śluzowe w przypadku pyłów PM 10 o średnicy cząsteczek do 10 mikrometrów, jak i przenikających do krwioobiegu, przy pyłach PM 2,5 o średnicy do 2,5 mikrometra. Problemem jest powstający przy spalaniu węgla benzo(α)piren, który wykazuje się wysoką toksycznością. Związek ten uznaje się za przyczynę wielu chorób nowotworowych, nie tylko układu oddechowego, ale także innych narządów ze względu na jego sukcesywne odkładanie się w organizmie.

Plusy i minusy spalania drewna i różnych rodzajów biomasy

Alternatywą dla spalania węgla jest używanie drewna opałowego. Najpowszechniej korzysta się z niego w kominkach z płaszczem wodnym, które są podłączone do systemu centralnego ogrzewania albo w takich, które wykorzystują system dystrybucji gorącego powietrza. Najlepsze efekty osiąga się jednak, używając kotłów na brykiety albo pellet drzewny. W przypadku wkładów kominkowych lub kominków wolnostojących tzw. kóz największą uciążliwością jest konieczność dość częstego uzupełniania opału. Ponieważ urządzenia tego rodzaju są zwykle montowane w pomieszczeniach reprezentacyjnych – pokoju dziennym czy salonie, trzeba ciągle przenosić tam drewno, co wiąże się z zabrudzeniami. Problemem jest również konieczność regularnego usuwania popiołu.

Nieco mniej uciążliwe jest korzystanie z kotłów pelletowych. W tym przypadku opał może być dosypywany do zasobnika raz na kilka lub kilkanaście dni, a przy zainwestowaniu w system pneumatycznego pobierania pelletu znacznie rzadziej. Niestety spalanie pelletu wymaga odpowiedniej ilości miejsca do jego przechowywania. Ze względu na mniejszą kaloryczność sięgającą około do 19 MJ/kg do uzyskania tego samego efektu potrzebna jest większa ilość pelletu, jeżeli chodzi o objętość i wagę.

Plusem korzystania z pelletu drzewnego jest mniejsze zanieczyszczenie powietrza niż w przypadku węgla kamiennego. Nie mamy tu bowiem do czynienia z rakotwórczym benzo(α)pirenem, a ilość powstających pyłów zawieszonych jest ograniczona. Problemem jest jednak – zmniejszona w stosunku do węgla, ale wciąż znaczna – emisja pozostałych zanieczyszczeń, w tym tlenków siarki, azotu czy węgla. Według wielu specjalistów spalanie biomasy nie przyczynia się znacząco do poprawy stanu powietrza, a uprawa roślin energetycznych – wierzby, topoli, nie wspominając już o zbożach – wiąże się ze zbytnim zużywaniem zasobów przyrodniczych i jest zagrożeniem dla lokalnych ekosystemów.

Używanie kotłów na olej opałowy

Kotły przeznaczone do spalania oleju opałowego nie cieszą się zbyt dużą popularnością ze względu na ich wysokie ceny. Choć olej ma dość wysoką kaloryczność, to z uwagi na koszt zakupu pozyskiwanie energii okazuje się stosunkowo drogie. Z powodu na ścisłego związku oleju opałowego z cenami paliw użytkownik musi się liczyć ze znacznymi i trudnymi do przewidzenia zmianami. Zaletą korzystania z oleju opałowego jest natomiast duża wygoda – zapas paliwa uzupełnia się bardzo rzadko, nie ma konieczności pozbywania się żadnych pozostałości, a jedyną czynnością obsługową jest czyszczenie i regulowanie palnika przy każdej dostawie oleju, ze względu na możliwe niewielkie różnice w jego właściwościach.

Olej opałowy wymaga dość dużej ilości miejsca do jego przechowywania. Ponieważ olej musi być magazynowany w temperaturze utrzymującej się powyżej zera, zwykle zbiornik umieszcza się w pomieszczeniu kotłowni lub takim, które z nią sąsiaduje. Zależy to od jego pojemności – zbiorniki o pojemności przekraczającej 5 m³ muszą znaleźć się w miejscu wykorzystywanym wyłącznie na ten cel. Konieczne jest także wykonanie specjalnej wanny wychwytującej, niezbędnej przy zbiornikach jednopłaszczowych. W przypadku rozszczelnienia się zbiornika jej zadaniem jest niedopuszczenie do rozlania się substancji. Warto też pamiętać, że kocioł olejowy w porównaniu z urządzeniem gazowym jest dużo cięższy.

Spalanie oleju, choć jest bardziej przyjazne dla środowiska niż używanie węgla, oznacza jednak pewien poziom emisji niebezpiecznych i szkodliwych substancji. Pojawia się tu niewielka ilość rakotwórczego benzo(α)pirenu i mała emisja pyłów zawieszonych. Poważniejszym problemem jest nieco większa ilość tlenków siarki oraz tlenków azotu, choć trzeba pamiętać, że jest ona o wiele niższa niż przy korzystaniu z węgla kamiennego.

Korzystanie z gazu grzewczego LPG – czy warto się zdecydować na to rozwiązanie?

Używanie gazu jest powszechnie uznawane za jeden z najwygodniejszych sposobów na ogrzewanie budynków. Poza zamówieniem dostawy przed sezonem korzystanie z gazu nie wymaga od użytkownika żadnych ingerencji w pracę instalacji. Obsługa ogranicza się jedynie do ustawiania poziomu temperatury, jaką ma osiągnąć kocioł. Jest to ogromna różnica w porównaniu z paliwami stałymi. Warto też pamiętać, że na terenach, które nie są zgazyfikowane, gaz LPG może być wykorzystywany do zasilania kuchni, co oznacza znacznie niższe koszty, niż w przypadku korzystania z elektrycznych płyt grzewczych.

Wielką zaletą ogrzewania gazowego jest fakt, że jest ono bardzo przyjazne dla środowiska. Czysty gaz spala się, dostarczając jedynie energii i powodując powstawanie pewnej ilości wody. Ze względu na obecność bardzo niewielkiej ilości zanieczyszczeń może być uznawany za jedno z najbardziej ekologicznych paliw. W powstających spalinach może pojawić się jedynie śladowa zawartość azotu, siarki czy węgla. Co ważne nie znajdą się tam ani pyły zawieszone, ani groźny benzo(α)piren.

Korzyścią ze stosowania gazu LPG do celów grzewczych jest wysoka wartość opałowa tego paliwa. Dla mieszanki propanu i butanu w proporcjach 50/50 wynosi ona około 46 MJ/kg. Warto pamiętać, że wykorzystując gaz, można zdecydować się na zamontowanie kotła kondensacyjnego, którego sprawność będzie wynosiła nawet 108–109% ze względu na wykorzystanie energii pochodzącej ze zmiany stanu skupienia powstającej w procesie spalania wody. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku kotłów olejowych może to być około 94%, a urządzenia spalające ekogroszek lub pellet drzewny są w stanie osiągnąć maksymalnie około 90%.

Wybór ogrzewania gazowego jest optymalny zarówno pod względem komfortu, jak i efektywności oraz ponoszonych kosztów. Na terenach, gdzie nie ma sieci gazowniczej, można zdecydować się na montaż na działce bezpiecznego zbiornika na LPG. Są one dostępne w wersjach naziemnych i podziemnych, a druga opcja pozwala na instalację w mniejszej odległości od budynków mieszkalnych. Inwestycja w ogrzewanie LPG jest opłacalna i korzystna, zapewniając maksymalną wygodę porównywalną jedynie z dostawami ciepła systemowego. Plusem jest tu jednak fakt, że przy korzystaniu z gazu to użytkownik decyduje, kiedy zaczyna się i kończy sezon grzewczy.